رنک الکسا

جام زرین

تپه مارلیک یک محوطهٔ باستانی در کرانهٔ خاوری سفیدرود و در درهٔ "گوهر رود" استان گیلان است. تپه‌ مارلیک بقایای به جای مانده از تمدن باستانی متعلق به دست کم ۳۰۰۰ سال پیش است. پژوهشگران گمان می برند که این تپه آرامگاه خصوصی فرمانروایان و شاهزادگان مردمان این تمدن بوده است.

موقعیت جغرافیایی:

قلعه تاریخی فلک الافلاک بر بلندای تپه ای باستانی و در مرکز شهر خرم آباد واقع شده است . حریم این بنای باشکوه از سمت شرق و جنوب  غربی به رودخانه خرم آباد ، از غرب به خیابان دوازده برجی و از شمال به خیابان دوازده برجی و از شمال به خیابان فلک الافلاک محدود می گردد .

این مکان یکی از مهمترین و زیبا ترین آثار باستانی سرزمین همیشه جاوید ایران است که آثار شگفت انگیزی را از دوران عیلامی , هخامنشی و ساسانی را در خود جای داده است . بر سینه این کوه مقبره های بسیار عظیمی بر جای مانده است که شهریاران ایران در آنجا آرامیده اند . از راست به چپ : مقبره خشیارشا , داریوش بزرگ , اردشیر اول و داریوش دوم . به دلیل مقدس بودن و بناهای عظیم الجسته پادشاهان ایران این مکان مورد توجه سلسله ساسانیان قرار گرفت و نقوش تاجگذاری خود را در آنجا برای آیندگان حک کردند . که به این ترتیب از راست به چپ است : نقش اول , تاجگذاری نرسی پسر شاپور اول شاه ساسانی است که حلقه شهریاری ایران را از آناهیتا مظهر آب دریافت میکند . نقش دوم که د رزیر آرامگاه داریوش بزرگ حک شده است مشتمل بر دو نقش است : که نشان از پیروزی بهرام دوم بر دشمن ایران است . نقش سوم که زیباترین , مجلل ترین و پرافتخارترین نقش ساسانی است نشانگر شکوه و عظمت شاپور اول است . که والرین امپراطور روم در مقابل او زانو زده و بر زمین افتاده است .

دردشت قزوین تاکنون بیش از دو هزار محوطه باستان شناختی شناسایی شده است که قدمت برخی از آنها به بیش از هشت هزار سال می رسد.

تپه زاغه با وسعت حدود 20 هزار متر مربع در 8 کیلومتری شمال شرق دهستان سگزآباد از توابع شهرستان بویین زهرا در استان قزوین قرار دارد

این تپه تقریباً گرد و رأس آن کمتر از یک متر از سطح زمین‌های اطراف بالاتر است.

در دشت قزوین تاکنون بیش از 2 هزار محوطه باستان شناختی شناسایی شده که قدمت برخی از آنها به بیش از 8 هزار سال می‌رسد.

در بررسی‌های اولیه این تپه، بقایای یکی از اولین اجتماعات کشاورزی به دست آمده که معرف یکی از مکان‌های اولیه اسقرار در ایران است.

یکی از معـماریهای مهـم ایران مربوط است به قرن ۱۳قـبل از میلاد؛ معـبد چـغـازنـبـیل ( ۱۲۵۰ قبل از میلاد ) است که در کنار رودخانه کرخه در استان خوزستان در جنوب ایران قرار گـرفـته است. این معـبد بوسیله “هـونـتاش هـوبان” پادشاه ایلام بر روی خرابه های شهر باستانی “دور – آنـتـش” ساخته شده بود.

این معـبد نشانگـر اوج و شکوه معـماری در آن دوره است. این بـنا بصورت چـهـارگـوش و به صورت یک ساخـتمان پـنج طبقه است، که هـر طبقه از طبقه قـبلی کوچکـتر است و نمائی بصورت مخروطی را نشان می‌دهـد.

معـبد اصلی در آخرین طـبـقـه ساختـه شده بود. موادی که در ساختمان این معـبد بکـار رفـته است، بـیـشـتر از آجرهـای پـخـته لعـاب دار هـمراه با ساروج بـسیار قـوی بوده است.

تپه نوشيجان از جمله آثار خشتي منحصر به فرد بر جا مانده از تمدن هاي پيش از هخامنشي در ايران است. بقايايي كه به دوره ي عصر آهن 3 و سپس تمدن مادها برمي گردد. بنابراين تپه نوشيجان حدود 2800 سال قدمت دارد. نوشيجان در لغت احتمالاً به معني جايگاه نوش يا جايگاه انوش بوده است و نوش يا انوش ظاهراً نام خانمي است كه بر اين منطقه حكمراني مي كرده است. تپه ي نوشيجان در سال 1343 خورشيدي مورد شناسايي قرار گرفت. در سال هاي 1346 تا 1356 طي 6 فصل باستان شناسي توسط موسسه ي ايران شناسي بريتانيا به سرپرستي ديويد استروناخ عمليات كاووش و مرمت در تپه انجام پذيرفت. دستاورد فعاليت هاي اين هيئت، شناسايي سه دوره ي معماري باستاني متعلق به دوران مادها، هخامنشيان و اشكانيان است كه مهمترين و باستاني ترين لايه مربوط به سكونت اقوام ماد در اين تپه از نيمه ي دوم قرن هشتم قبل از ميلاد مسيح تا نيمه ي اول قرن ششم قبل از ميلاد است. آثار دو دوره ي ديگر در لايه هاي سطحي تر قرار داشته كه پس از انجام مطالعات علمي برداشته شده است.مجموعه ي نوشيجان 80 متر طول، 30 متر عرض و مرتفع ترين بخش آن 37 متر ارتفاع دارد.  آثار مكشوفه ي معماري مربوط به دوره ي ماد در تپه ي نوشيجان بر اساس مستندات ديويد استروناخ عبارتند از:

1-       بناي قديمي جبهه ي غربي موسوم به اولين آتشكده

2-       تالار ستون دار موسوم به آپادانا

3-       معبد مركزي يا دومين آتشگاه

4-       اتاق ها و انبارها

5-       تونل

6-       حصار و دژ

معبد آرتميس در افوسوس (ترکيه )

معبد آرتميس در افوسوس (ترکيه) يکي از زيباترين بناهاي ايام گذشته بود . اين بنا با داشتن 100 ستون مرمري زيبا که ارتفاع هر کدام از آنها به 15 متر مي رسد يکي از عجايب هفتگانه به حساب مي آيد . اين معبد فضايي را در بر مي گرفت که تقريبا چندين برابر وسعت آکروپليس در آتن بود . ميتوان گفت که معبد آرتميس صعود و سقوطهاي بسياري را در طي قرنها پشت سر گذاشت . اين بنا در 600 سال قبل از ميلاد ساخته و در550 سال پيش از ميلاد در آتش سوخت . بعد از آن مجددا به صورت بسيار زيباتر و عظيمتري باز سازي شد . اين بنا براي دومين بار دچار حريق شد البته اين بار بطور عمدي توسط فردي بنام هروستراتوس که براي به ياد ماندن نامش به اين کار دست زد، ولي اين معبد دوباره به اندازه بزرگتر و بسيار بهتر از قبل ساخته شد . اين معبد بسيار زيبا درونش با مجسمه هاي بي نظير تزيين شده بود . اين معبد پا بر جا بود تا زمانيکه بر اثر هجوم بربرها در 262 پس از ميلاد براي هميشه از صفحه تاريخ محو شد و هرگز دوباره ساخته نشد . آنچه که از اين معبد باقي ماند هم توسط زلزله ها کاملا از بين رفت

نیایشگاه آناهیتا بنای تاریخی که امروزه در شهر کنگاور واقع شده‌است. کنگاور در میانه راه امروزی همدان کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفته‌است. این بنا با ۶/۴ هکتار وسعت، بر پشته صخره‌ای و مشرف به دشت گنگاور ساخته شده‌است. آناهیتا فرشته و نگهبان آب و فراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان دارای مقام بلند و ارجمندی بوده‌است. این بنا دارای ۲۲۰ متر درازا و ۲۱۰ متر پهنا و کلفتی دیوار محیطی آن به ۵/۱۸ متر می‌رسد.فراز این اثر تاریخی ردیفی از ستون‌های سنگی بر پا بوده که بلندای هر ستون ۵۴/۲ متر است. وردی بنا به وسیله پلکان دو طرفه در جبههٔ جنوبی تعبیه شده و در جبههٔ شمال خاوری پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته‌است. معدن سنگ چهل مران در ۲ کیلومتری باختر این بنا قرار دارد و اکنون سنگ‌های نیمه تراش میان ستون و سنگ‌های نما در سطوح معدن از همان زمان باقی مانده‌است. قدمت این بنا را به دورهٔ اشکانی و ساسانی نسبت داده، نشانه‌ها و واژه‌های دوره ساسانی بر روی سنگ‌ها حک گردیده‌است.

اگر چه دین رسمی کشور در زمان ساسانیان زرتشتی بود, اما آیین قدیم مزدایی بر پایه پرستش ناهید (آناهیتا) نیز در زمان اردشیر دوم داشته است  . به نظر میرسد که اردشیر دوم می خواسته آیینی پدید آورد که بین همه اقوام شاهنشاهی مشترک باشد.بنابراین به تقلید ادیان بابلی و یونانی که خدایان خود را مجسم می ساختند , مجسمه این بغ را پدید آورد .این بدعت را میتوان با کوششی که پیروان بودا در زمان توسعه آیین بودایی تحت تاثیر جهان یونانی –رومی  برای ایجاد مجسمه بودا به کار بردند مقایسه کرد  .

کتیبه سنگى به خط پهلوى، منطقه باستانى بیستون، هرسین

تعریف :کتیبه در فرهنگ فارسى معین تعریف آن به این صورت آمده است. 'نوشته‌اى که بر سر در ورودى دیوار ابنیه (کاخ‌ها، مساجد، اماکن متبرکه و غیره) یا بر بدنهٔ کوه به خطوط مختلف نویسند: کتیبه بیستون' علاوه بر این کتیبه برحاشیه بالاى صفحات کتاب نیز اطلاق شده است.

در زبان‌هاى ایران باستان، کتیبه‌ بیشتر شامل نبشته‌هائى است که بر دیوار کاخ‌ها، دامنهٔ کوه‌ها، الواح گلی، فلزی، نقش‌ها و نوشته‌هاى روى سکه‌ها، قطعه‌هاى سنگی، چرم و غیر از آن نوشته شده است. در فارسى امروز واژهٔ کتیبه و سنگ نبشته هر دو به‌کار مى‌رود.

نخستین آثار خطى بشر بر روى موادى سخت همچون سنگ، عاج، استخوان، فلز و خشت بوده و بعدها بر روى چرم نیز نوشته شده است. با کشف پاپیروس و کاغذ، نوشتن بر سنگ و مواد سخت به‌تدریج منسوخ گردید. این گونه نگارش در تمام ملت‌هائى که پیشینهٔ تاریخى کهن دارند، در گونه‌هاى متفاوت به‌چشم مى‌خورد.

در ایران پیش از اسلام، کتیبه‌نگارى محدودهٔ وسیعى را در بر مى‌گیرد؛ که شامل دوره باستان و دوره میانه است. دورهٔ باستان که محدودهٔ زمانى پادشاهى هخامنشیان و دورهٔ میانه شامل دورهٔ اشکانیان و ساسانیان را در بر مى‌گیرد. از دورهٔ پیش از هخامنشیان نیز کتیبه‌هائى به خطاهاى غیر ایرانى از جمله سومری، میخى بین‌النهرین، اورارتو و احتمالاً با خط تصویرى به‌دست آمده است.

بر روى جام‌هاى ساسانى نقش چند بنا که بعضى از آنها به معبد و بعضى دیگر به دژ مى‌ماند نظیر دروازه‌هاى مادى را مى‌بینیم. با این تفاوت که لنگه‌هاى آن تبدیل به مستطیل شده و هلالى و نالى بالاى آن با نقش خورشید پر شده است. این قسمت در کلیهٔ ادوار معمارى ایرانى تقریباً معمول بوده است. چنان‌که هنوز هم هلالى بالاى در و پنجره را خورشیدى مى‌گویند. از دورهٔ هخامنشیان و ساسانیان، در و پنجره‌اى باقى نمانده است، تنها چیزى که مى‌دانیم این است که شاهان هخامنشى علاوه بر چوب سرو و کاج که براى پوشش مناسب بوده، چوب‌هاى سخت‌ دیگرى را از راه‌هاى دور مى‌آورده‌اند که به احتمال قوى به مصرف در و پنجره مى‌رسیده است. حتى زر و سیم، عاج و مصالح تزئینى دیگر هم در آرایش در و پنجره مصرف زیاد داشته است.